Wie is verantwoordelijk bij het overschrijden van de 80 %-grens?

De belastingdienst let steeds scherper op aanvullende pensioenplannen, met name op de naleving van de 80%-regel. Sinds 2022 is dit een belangrijk controlepunt. Door nieuwe interpretaties van deze regel door de belastingdienst, die soms afwijken van lang bestaande gebruiken, zijn er meer fiscale afwijzingen. Deze fiscale afwijzingen zijn niet altijd correct en wij raden u aan om altijd via ons verder advies in te winnen. Indien het noodlot toch toeslaat:  wie is nu net waarvoor verantwoordelijk?

De kwestie van wie verantwoordelijk is als het gaat om het naleven van de 80%-regel voor aanvullende pensioenplannen is ingewikkeld en zelden vastgelegd in de rechtspraak. Dit suggereert dat deze zaken vaak buiten de rechtbank om worden opgelost. De vraag of er een fout is gemaakt, wie deze heeft gemaakt, en of er een direct verband is tussen die fout en eventuele schade, kan bij de 80%-regel tot uitgebreide discussies leiden.

Bij de berekening van de 80%-grens zijn meerdere partijen betrokken: de verzekeraar, mogelijk een tussenpersoon, en de klant, die mogelijk wordt bijgestaan door een accountant of belastingadviseur. Ook de kennis en kunde van het plaatselijke controlekantoor is cruciaal.

Het is niet altijd duidelijk welke rol elke partij heeft en wie er verantwoordelijk is als er iets niet goed gaat. Over het algemeen heeft de verzekeraar een bepaalde verantwoordelijkheid voor de manier waarop hij de 80%-grens berekent en rapporteert. Dit omvat hoe hij projecties maakt van het aanvullende pensioenkapitaal en hoe hij omgaat met eerdere pensioenen. De tussenpersoon speelt voornamelijk een adviserende rol en moet de klant de juiste vragen stellen om de benodigde informatie te verkrijgen voor de berekening. De klant is verantwoordelijk voor het verstrekken van correcte gegevens, zoals salarisinformatie, loopbaangegevens, burgerlijke staat en informatie over andere pensioenplannen.

Wanneer er een conflict is met de belastingdienst over de 80%-regel, is het niet altijd duidelijk of dit te wijten is aan een fout van een betrokken partij, zoals de verzekeraar, de tussenpersoon, of de klant zelf. Soms is de oorzaak duidelijk, bijvoorbeeld als er verkeerde salarisgegevens zijn doorgegeven. Maar er zijn ook gevallen waarin de belastingdienst zelf een fout maakt, wat kan leiden tot een rechtszaak. Als de klant uiteindelijk gelijk krijgt, draait hij misschien toch op voor de kosten van de procedure.

De verantwoordelijkheid in deze situaties hangt af van verschillende factoren. Als het probleem bijvoorbeeld ligt bij verkeerd doorgegeven bezoldiging, wordt meestal niet naar de verzekeraar gekeken, maar naar de tussenpersoon of de klant en zijn adviseurs. De rol van de tussenpersoon kan ook variëren afhankelijk van zijn hoedanigheid. Zo heeft een verbonden agent, makelaar, loontrekkend agent, of iemand in loondienst een verschillende eindverantwoordelijkheid.

Als de discussie gaat over de berekeningswijze van de 80%-grens, ligt de focus meestal op de verzekeraar, vooral als het gaat om principiële kwesties. Zelfs als de belastingdienst gelijk krijgt over een principiële kwestie, betekent dit niet automatisch dat de verzekeraar een fout heeft gemaakt. De onzekerheden en onduidelijkheden rond de 80%-regel zijn vaak te wijten aan onduidelijke of tegenstrijdige richtlijnen van de overheid, of aan het uitblijven van duidelijke wetgeving.

Het is belangrijk om te onthouden dat de zorg voor de 80%-grens niet alleen relevant is bij het starten of wijzigen van een pensioencontract, maar ook een regelmatige controle vereist tijdens de looptijd van het contract. Het is waarschijnlijk niet genoeg om ergens verborgen in de algemene voorwaarden te vermelden dat klanten elke verandering in salaris, burgerlijke staat, of aanpassingen in andere pensioenplannen direct moeten doorgeven aan de verzekeraar. Als zowel verzekeraars als tussenpersonen geen actieve rol hebben gespeeld in het informeren van hun klanten over het belang van het up-to-date houden van deze informatie, kan hun verantwoordelijkheid groter zijn.

Ook zonder veranderingen in de persoonlijke situatie van de klant is regelmatig toezicht nodig. Dit geldt bijvoorbeeld voor pensioenplannen die onverwacht hoge rendementen opleveren, wat aanpassingen noodzakelijk kan maken om binnen de 80%-grens te blijven. Verder kunnen nieuwe wetgevingen of richtlijnen, zoals de Transparantiewet waarvan de invoering is uitgesteld tot 2026, ook impact hebben en vereisen dat pensioenplannen periodiek worden herzien.

Lijkt ons intelligent dat verzekeraars en tussenpersonen hun taken en verantwoordelijkheden in een 'draaiboek' vastleggen. Dit helpt bij de berekening en het bijhouden van de 80%-grens, en zorgt ervoor dat iedereen weet wie wat doet, zowel bij de start van een pensioenplan als tijdens de looptijd. Dit protocol kan ook eventuele voorbehouden bevatten over de gebruikte rekenmethodes, die duidelijk aan de klant en hun adviseurs gecommuniceerd moeten worden.